Anababa | Expertise voor Ouders

© Copyright Applinet Bron: https://www.anababa.nl

Hoe ontwikkelt je kind een zelfbeeld?

Een van de dingen die mensen onderscheidt van dieren, is dat wij een zelfbeeld hebben. Met zo’n beeld van jezelf word je niet geboren. Dat ontwikkel je in de loop der jaren. Je zelfbeeld is belangrijk voor je sociaal-emotionele ontwikkeling. Hoe ontwikkelt jouw kind zijn zelfbeeld?

Een baby heeft nog geen zelfbeeld

Je baby weet niet van zichzelf dat hij bestaat. Maar in de tweede helft van zijn eerste levensjaar komt daar verandering in: hij leert dan om zich een voorstelling te maken van zichzelf. Rond 20 maanden begint hij zichzelf in een spiegel en op foto’s te herkennen. Maar een echt zelfbeeld heeft hij daar nog niet mee.

Het ontwikkelende zelfbeeld

Als kleuter kan hij zichzelf concreet omschrijven: ik heb een bal, ik kan lopen, ik ben aan het kleuren. Pas op de basisschool leert hij om zichzelf iets meer psychologisch te bekijken. Hij omschrijft zichzelf dan bijvoorbeeld als verlegen of vrolijk. Heel langzaam ontwikkelt hij een zelfbeeld. Die ontwikkeling gaat zijn hele jeugd, puberteit en adolescentie door.

Hoe krijgt je kind zijn zelfbeeld?

Een zelfbeeld ontwikkelt je kind door zijn contact met andere mensen. Ga maar na: als je opgroeit op een onbewoond eiland, heb je geen enkel vergelijkingsmateriaal of referentiekader om je eigen gedrag aan te toetsen.

Zelfbeeld ontwikkelen in een sociale context

In de sociale wereld ziet je kind hoe andere mensen zich gedragen, hij gaat met ze om, hij krijgt feedback op zijn eigen gedrag. Alleen in een sociale context krijgt zijn gedrag betekenis. Zijn zelfbeeld ontwikkelt hij op basis van de feedback van andere mensen. Dat gebeurt op twee manieren:

  • door expliciete feedback: mensen die rechtstreeks tegen hem zeggen dat hij iets goed of juist niet goed doet
  • door impliciete feedback: uit reacties van mensen leidt hij af wat ze van hem vinden

Je zelfbeeld is niet van jezelf

Je zelfbeeld is dus niet van jezelf: dat krijg je van de andere mensen om je heen. Jouw zelfbeeld is het beeld dat anderen van jou hebben, en aan jou teruggeven.

Jouw kind komt van een onbewoond eiland

Als hij geboren wordt, heeft je kind geen referentiekader, geen vergelijkingsmateriaal. Hij komt van een onbewoond eiland: hij doet gewoon waar hij zin in heeft. Zonder na te denken over de gevolgen voor anderen. Jij geeft feedback op het gedrag van je kind, zowel expliciet als impliciet. En op basis daarvan ontwikkelt je kind zijn of haar zelfbeeld.

Hechtingsfiguren zijn belangrijk voor zijn zelfbeeld

Jij bent als ouder een belangrijke feedbackgever aan je kind, samen met een aantal andere belangrijke personen in het leven van je kind. Dat zijn vaak familieleden als opa, oma, broer, zus, oom of tante, maar ook bijvoorbeeld een pedagogisch medewerker van de kinderopvang, een leerkracht op school of een voetbaltrainer. In de puberteit worden het de leeftijdsgenoten van je kind die bepalend zijn voor zijn zelfbeeld. Hij wordt dan minder gevoelig voor feedback van mensen die ouder zijn dan hijzelf.

Check: Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 6 hechtingsfiguren voor je kind een belangrijke rol spelen in het opbouwen van zijn zelfbeeld. Zij zijn zeer bepalend voor hoe je kind over zichzelf gaat denken.

Een positief zelfbeeld stimuleren

Hoe jij reageert op het gedrag van je kind, is dus bepalend voor de manier waarop hij naar zichzelf kijkt. Dat betekent dat jij met jouw gedrag het zelfbeeld van je kind kunt beïnvloeden. Hoe kun je ervoor zorgen dat je kind een positief zelfbeeld krijgt?

Bronnen

  • Mensenkinderen! De 17 belangrijkste ontwikkelingsgebieden van kinderen tussen 0 en 4 jaar (en 12 belangrijke gevolgen voor hun opvoeding), Steven Pont (2012). Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam

Auteur: MP. © Copyright Applinet 2009-heden.