Anababa | Expertise voor Ouders

© Copyright Applinet Bron: https://www.anababa.nl

Leren door motivatie

Leren betekent: een ervaring opdoen en op basis van die ervaring je gedrag aanpassen, zodat je het effect van je gedrag kunt bepalen. Zodra je kind dat kan, heeft hij iets geleerd. Een belangrijke factor bij deze manier van leren is motivatie. Wat stimuleert je kind om iets nog een keer te doen? Of om het helemaal niet meer te doen?

Gedrag heeft altijd effect

Het gedrag van je kind heeft altijd een bepaald effect:

  • Als ze tegen een bal trapt, gaat die rollen.
  • Als hij huilt, kom jij hem troosten.
  • Als ze haar vingers op de hete verwarming legt, doet dat pijn.

Dat is één van de belangrijkste manieren waarop je kind leert: instrumenteel leren wordt dat ook wel genoemd.

Een positief effect werkt stimulerend op gedrag: motivatie

Het effect dat het gedrag van je kind heeft, kan positief zijn (de bal gaat rollen, hij wordt getroost) of negatief (zijn vingers doen pijn).

  • Een positief effect werkt motiverend: dat wil hij nog wel een keer meemaken. Dit stimuleert zijn gedrag.
  • Een negatief effect wil hij de volgende keer liever vermijden: daarmee leert hij dat gedrag af. Een negatief effect werkt dus demotiverend.

Je kunt ook zeggen: een positief effect is hetzelfde als een beloning, een negatief effect is hetzelfde als een straf.

Intrinsieke en extrinsieke motivatie

Het effect van gedrag kan dus stimulerend of afremmend werken. Wat daarbij ook verschil maakt, is of de beloning zit ‘ingebakken’ in het effect dat je kind met zijn gedrag oproept.

Waar komt de beloning vandaan?

Stel, je peuter klimt op een stoel en ontdekt dat hij op die manier bij het koekje kan dat op tafel ligt.

  • De ‘ingebakken beloning’ is het koekje. Psychologen noemen dat ook wel de ‘intrinsieke motivatie’.
  • Zie jij dat je peuter op de stoel is geklommen en vind je dat een enorme prestatie? Dan geef je hem een compliment. Dat is ook een beloning, maar die komt van buitenaf. Dat heet een ‘extrinsieke motivatie’.

Waar komt de straf vandaan?

Ook een negatief (demotiverend) effect kan intrinsiek of extrinsiek zijn.

  • Klimt je peuter op een stoel en valt de stoel om? Dan zal hij dat niet snel opnieuw proberen, want hij is geschrokken en heeft pijn. Dat is intrinsieke demotivatie.
  • Kom jij vervolgens de kamer binnen en word je boos omdat hij op de stoel geklommen was? Dan is jouw boosheid een extrinsieke demotivatie.

Je kind moet intrinsiek gemotiveerd blijven

Waarom is het onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie zo belangrijk? Omdat je kind voldoende intrinsiek gemotiveerd moet blijven. Hij moet leren dat de ingebakken beloning genoeg is van zichzelf. Leert hij dat niet? Dan wordt je kind afhankelijk van motivatie van buitenaf: beloning door middel van complimenten of cadeautjes. Overal zal hij zich bij afvragen: wat levert het me op? Als hij ergens geen extrinsieke beloning voor krijgt, zal hij het niet meer willen uitvoeren.

Check: Te veel (extrinsieke) beloning ontneemt je kind het plezier in het resultaat van zijn inspanning. (Rita Kohnstamm)

Belangrijk voor zelfstandig worden

Intrinsiek gemotiveerd zijn is een belangrijk onderdeel van zelfstandig en volwassen worden. Als volwassene moet je weten dat niet tegenover alles wat je doet, een directe (extrinsieke) beloning staat. Het is goed dat je kind dit al op jonge leeftijd leert.

Bronnen

  • Kleine ontwikkelingspsychologie deel I: het jonge kind, Rita Kohnstamm (zesde druk, 2009). Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum, Houten

Auteur: MP. © Copyright Applinet 2009-heden.