Anababa | Expertise voor Ouders

© Copyright Applinet Bron: https://www.anababa.nl

Hechtingsstijlen

Verreweg de meeste kinderen zijn veilig gehecht. Zij hebben een gezonde emotionele band met hun ouders. Maar bij sommige kinderen is het proces van hechting niet helemaal goed verlopen: zij zijn onveilig gehecht. Onderzoekers onderscheiden vier verschillende soorten van hechting: één veilige en drie onveilige.

Hechting

Alle kinderen hechten zich aan hun ouders en een paar andere belangrijke volwassenen om hen heen. Maar dat doen ze niet allemaal op dezelfde manier. Grofweg kun je zeggen dat een kind óf veilig óf onveilig gehecht is: het proces van hechting is ‘gelukt’ of niet (helemaal) ‘gelukt’.

Veilig gehecht: 70% van de kinderen

Rond hun vierde verjaardag zijn verreweg de meeste kinderen (ongeveer 70 procent) veilig gehecht aan hun ouders. Ze hebben geleerd dat ze erop kunnen vertrouwen dat hun ouders er voor ze zijn als dat nodig is. Als hun hechtingsfiguur weggaat, reageren ze emotioneel. Maar ze maken weer makkelijk contact als hij of zij terugkomt. Een veilig gehecht kind beschouwt de wereld als een ongevaarlijke en harmonieuze plek.

Onveilig gehecht

Ongeveer 30 procent van de kinderen is onveilig gehecht. Daarbij maken ontwikkelingspsychologen een onderscheid in:

  • angstig vermijdende hechting
  • angstig ambivalente hechting
  • gedesoriënteerde hechting

Angstig vermijdend gehecht

Een kind dat angstig vermijdend gehecht is, gaat emotioneel contact uit de weg. Het maakt hem niet uit of de ouder even weggaat, en hij reageert ook niet echt als de ouder weer terugkomt. Als de ouder hem oppakt, reageert het kind nauwelijks. Hij lijkt lichamelijk contact zelfs af te weren. Als hij valt, zoekt hij geen troost: hij houdt zich groot. Als je er van een afstandje naar kijkt, lijkt het zelfs alsof het kind helemaal niet gehecht is.

Check: Een angstig vermijdende hechtingsstijl kan het resultaat zijn van een aangeboren temperament. Maar een kind kan deze hechtingsstijl ook ‘kiezen’ op basis van negatieve ervaringen. Op deze manier zorgt het kind ervoor dat hij niet door anderen gekwetst kan worden.

Tip: Als ouder is het lastig om met een kind om te gaan dat geen affectie toont en ook niet reageert op jouw (liefdevolle) gedrag. Als reactie daarop kun je zelf ook emotieloos gaan reageren op je kind. Doe dat niet, want dan trekt je kind zich nog meer in zichzelf terug. Je kind moet blijven horen dat je hem erkent en om hem geeft.

Angstig ambivalent gehecht

Zo’n beetje het tegenovergestelde gedrag zie je bij een angstig ambivalent gehecht kind: hij komt nauwelijks aan spelen toe, omdat hij steeds in de gaten houdt of hij niet alleen wordt gelaten. Zijn gedrag is ambivalent: het ene moment is alles in harmonie, maar zijn stemming kan snel omslaan in intens negatief emotioneel gedrag. Ontwikkelingspsychologe Kohnstamm schrijft: “Het waarom van dat omslaan van het ene naar het andere uiterste is soms moeilijk te begrijpen. Een verklaring is dat kinderen uit onveiligheid toch zo ‘close’ mogelijk hangen aan moeder. Maar dat is weer zo omklemmend dat ze zich af en toe heftig losrukken.”

Check: Ook bij deze hechtingsstijl kan aanleg een rol spelen. Maar de ambivalente hechting kan ook een gevolg zijn van negatieve ervaringen. Als je als ouder overbezorgd bent bijvoorbeeld, heb je een grotere kans dat je kind zich op deze manier ontwikkelt.

Gedesoriënteerd gehecht

Dit type hechting zie je voornamelijk bij verwaarloosde of misbruikte kinderen. Op sociaal gebied zijn ze volledig in de war. Wie kunnen ze nog vertrouwen en wie niet? Ontwikkelingspycholoog Pont beschrijft: “Ze vertonen zowel vermijdend als ambivalent gedrag en wisselen dat in hoog tempo af. Deze kinderen missen balans. Ze hebben in feite geen hechtingsfiguur en zijn daardoor grenzeloos en onthecht.”

Ligt de hechtingsstijl voor altijd vast?

De hechtingsstijl van je kind ligt redelijk vast rond zijn vierde verjaardag. Toch kan die later nog veranderen.

  • Een veilige hechting is vrij stabiel: tweederde van de kinderen met een veilige hechting blijft ook veilig gehecht.
  • Een onveilige hechtingsstijl is minder stabiel: die is makkelijker te veranderen in een veilige.

Bronnen

  • Mensenkinderen! De 17 belangrijkste ontwikkelingsgebieden van kinderen tussen 0 en 4 jaar (en 12 belangrijke gevolgen voor hun opvoeding), Steven Pont (2012). Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam
  • Kleine ontwikkelingspsychologie deel 1: het jonge kind, Rita Kohnstamm (2009). Uitgeverij Bohn, Stafleu van Loghum, Houten

Auteur: MP. © Copyright Applinet 2009-heden.